Deel 45: Werken voor SABIC in Riyadh/Saudi Arabia

Week: 28 maart - 12 april


Thema van de week: Graven en Begraven

Alvorens te vertrekken naar Madain Saleh ga ik nog even voorbij Stephan; Sandra en de kids op compound “Al Hamra”. Stephan is een collega bij SABIC en na 2,5 jaar Riyadh keert het gezin, met een beetje pijn in het hart, weer terug Maastricht. De kennismaking met Stephan, tijdens de Nieuwjaarsreceptie 2013 in de Nederlandse Ambassade, zal ik niet snel vergeten. Hij hoorde aan mijn intonatie dat ik “van-Venlo-meus-zien”; checkte zijn vermoeden en bij nadere kennismaking bleek dat hij onlangs een paar schoenen had gekocht bij mijn broer in Blerick. IJs gebroken! De afscheidsparty is gezellig druk en altijd leuk dat je ook weer eens even gewoon kunt “plat kallen”, maar ik hou het kort want om 3.00 uur staat de taxi voor de deur.

Ondanks een e-mail met het verzoek om ons op de hoogte te stellen van de totale prijs van de reis naar Madain Saleh, hebben we nog steeds niets betaald en gaan er vanuit dat Salwa, de directrice van het reisbureau, zoals altijd, op het vliegveld aanwezig zal zijn om de bijdragen te innen. Mogelijk is dit tijdstip haar echter wat te gortig en zo vertrekken we op de pof. Kennelijk vertrouwt ze erop dat het wel goed komt; helemaal lekker voelt dat niet, maar laat het een zorg zijn voor de volgende week.
De afwezigheid van Salwa betekent ook dat we een beetje moeten gokken wie onze medereizigers zijn. Een man met een cowboyhoed; vergezeld van een dame met blond haar en een dochtertje doet ons vermoeden dat zij wel eens tot het gezelschap zouden kunnen behoren. Indeed, het betreft “Aussies”. Verder ontdekken we Wendy & Mendy; ‘n Canadese dame en ‘n Taiwanese. Zoals altijd zijn de Japanners en Duitsers vertegenwoordigd; die ene Engelsman (Ed) en de Limburger. Kortom een dertien koppig gezelschap van wederom een behoorlijk divers karakter.

We vliegen op Medina; http://nl.wikipedia.org/wiki/Medina_(Arabi%C3%AB); met Mekka behorend tot de twee heilige steden van de Islam en ontoegankelijk voor niet-Moslims; om van daaruit in ongeveer 3 uur per auto naar ons hotel in Al-Ula te rijden; op zo’n 25 kilometer van Madain Saleh.
Rond 4.30 uur, het is op dat moment “prayertime”, bestijgen we de vliegtuigtrap. Ook in de vroege ochtend houden veel Moslims zich strikt aan de gebedstijd en staan er speciaal voor op. Kun je je voorstellen, elke ochtend 4.30 uur opstaan? Elke ochtend 6.30 uur is voor mij al een opgave.
De bemanning van het vliegtuig heeft ook deze discipline en we zijn getuige een biddende crew naast het vliegtuig. Een tafereel dat in de westerse wereld wellicht tot enig gefrons van het voorhoofd leidt, maar in de Moslimwereld als volstrekt normaal wordt gezien en dus is er niemand die er verder aandacht aan schenkt. In “onze” cultuur beschouwen we “bidden” meer als een privé-aangelegenheid en doen dat, wellicht met uitzondering van een processie, niet in het openbaar. Voor Moslims is het bidden in openbare ruimtes; zoals op vliegvelden; volstrekt normaal. Vaker bekruipt me het gevoel dat deze beleving van het geloof niet geheel past bij deze vooral macho georiënteerde cultuur.

De rit naar Madain Saleh gaat over saaie, lange kaarsrechte wegen, maar aan beide zijden is de natuur vaak adembenemend. Ik voer een permanent gevecht met mezelf. Wil ik wakker blijven of slapen? Als ik de ogen sluit ben ik bang iets te missen van de omgeving; want zo snel zal ik hier niet meer terug komen. Als ik de ogen open, voel ik hoe zwaar ze zijn en wil ik slapen, maar tegen negenen hoef ik niet langer te vechten en val in slaap, net als de rest van het gezelschap. Stel je de plaatjes voor van Utah en Arizona met de rood bruine rotsen; oprijzend in de woestijnen en je hebt enig idee door welk landschap we rijden.

Alvorens Madain Saleh te bezoeken krijgen we van onze gids Ahmed de gelegenheid om rond te kijken in het oude gedeelte van Al-Ula. http://www.youtube.com/watch?v=_QLhwiDBDG8
Ahmed is gedurende twee dagen onze gepassioneerde gids; werkt als onderwijzer; maar zijn droom is om zich ooit nog eens, namens de Unesco, professioneel te mogen bemoeien met de werelderfgoedlijst. Hij laat ons zien waar zijn ouders woonden; samen met buurtgenoten verhuisden zij ongeveer 40 jaar geleden naar een moderner deel van de stad en het verval trad in. Inmiddels is met de restauratie een begin gemaakt. In de zon liggen stenen te drogen, wat me doet denken aan de “Steinse Brikkebekkers” van weleer .

Het bezoek aan Madain Saleh bestaat uit twee delen. Eerst op vrijdagmiddag een uurtje sfeer proeven, dat smaakt naar meer en we keren op zaterdagochtend terug. Afgelopen jaar lag het aantal bezoekers iets boven de 100.000, maar vanwege de oppervlakte van de site merk je weinig van drukte. Het is een uitgestrekt gebied dat je alleen per auto kunt bezoeken, omdat de afstanden tussen de graven aanzienlijk zijn. Bovendien leent de temperatuur zich niet om te wandelen en als het dan toch moet, is de infrastructuur van dien aard dat ik de zondag na ons bezoek enorme spierpijnen heb in mijn kuiten.

Door hun ligging in de rotsen is de aanblik van de graven fraai. De Nabateeërs geloofden sterk in de reïncarnatie en met name leden van meer vermogende families werden in een rots begraven. Naarmate men op grond van de sociale of financiële status meer aanzien genoot, werd men ook hoger begraven; daarnaast kon je voor meer of minder beschutting kiezen. Kortom ook in die tijd hadden de begrafenisondernemers al de nodige keuzemogelijkheden. Dit alles om te voorkomen dat het lijk door de weersinvloeden zou verdwijnen c.q. wegspoelen en om de kansen op reïncarnatie te verhogen.
Mensen die onder aan de maatschappelijke ladder verkeerden, konden zo’n graf niet betalen en werden tussen de rotsen gelegd.

De grootte van de tombes varieert; verder ogen ze sober en redelijk uniform; met twee pilaren; een adelaar; enkele lotusbloemen en potten op de voorgevel. Binnen zijn er, behalve de graven, nissen in de muren om voorwerpen mee te geven aan de overledenen. Soms zijn er meerdere verdiepingen in de tombe en kunnen er tot 15 personen worden begraven. De Nabateeërs conserveerden de dode lichamen niet, dus word me duidelijk dat er inderdaad wierook nodig was (aflevering 44) om geuren te neutraliseren!
Overigens altijd weer interessant om te zien hoe verschillende culturen met hun doden omgaan. Moslims begraven hun doden, geheel los van positie op de maatschappelijke ladder, allemaal op dezelfde anonieme wijze. Zelfs geen gedenkteken dat je aan een dierbare kan doen herinneren.

Behalve tombes bezoeken we ook de “Diwan Temple”. Een grote uitgehouwen ruimte in de rots en als bouwwerk niet zo indrukwekkend (alles went). Bijzonder is echter dat je vanaf deze tempel na een klauterpartij door een wadi de top van een rots bereikt welke uitzicht geeft over een groot deel van de site. Natuurlijk is zo’n beklimming goed voor het teamgevoel en met de onderlinge hulp komt iedereen boven. De beloning is een prachtig vergezicht over de site met woeste, geërodeerde rood bruine zandsteen rotsen; prachtig afstekend tegen het geel grijze zand. Er is even tijd om te mijmeren en dus stel ik me voor dat het er twee duizend jaar geleden ook ongeveer zo moet hebben uitgezien. Niet alles is door de eeuwen heen sterk aan verandering onderhevig.

Zoals gezegd bezoekt iedereen gemotoriseerd de site; maar het wekt wel enige verbazing dat direct achter de ingang een grote stoomlocomotief staat voor een gerestaureerd station. Dat vraagt om een verklaring.
Ten tijde van het Ottomaanse rijk (14e – 20e eeuw) hadden de Turken een grote invloed in het Midden-Oosten; inclusief het huidige Saoedi–Arabië. Om hun invloed te versterken en het rijk “kleiner” te maken, werd in 1908 een 1300 kilometer lange spoorlijn geopend van Damascus tot Medina; enerzijds voor militaire doeleinden en anderzijds om het reizen voor pelgrims te vereenvoudigen. Religie en defensie; hand in hand.
Elke 20 kilometer was er een station en Madain Saleh was een van de drukste. In de Eerste Wereldoorlog werden de spoorlijn en vele stations verwoest, maar de restanten zijn hier nog zichtbaar. Reconstructie vond niet plaats enerzijds vanwege gebrek aan kennis en materiaal; anderzijds omdat vanwege de zeer goedkope brandstof de noodzaak ontbreekt, maar ook omdat door de enorme afstanden en de dunne bevolkingsdichtheid het spoor natuurlijk nauwelijks rendabel kan worden gemaakt.

Op de laatste middag bezoeken we nog drie kleine sites; een date-market en een museum! Na het hoogtepunt op Madain Saleh kan ik me hiervoor moeilijk motiveren, maar het zal ongetwijfeld Salwa’s drive en enthousiasme zijn geweest, welke tot deze invulling heeft geleid.
Een drie uur durende terugreis naar Medina blijft ons gelukkig bespaard omdat we vanaf het gloednieuwe plaatselijke vliegveld kunnen vertrekken. Er zijn nog slechts vier vluchten per week en dus ook wat kinderziektes. Het boarding systeem is “down” en dit proces verloopt nu handmatig. Dat vraagt geduld, maar na twee vermoeiende dagen is het geen probleem om even lekker in de stoel te blijven zitten. Een schoonheidsfoutje, zullen we maar zeggen.
Mijn advies: als je de gelegenheid hebt om deze streek te bezoeken en met name Madain Saleh, aarzel niet!

Feitjes-van-de-week
• Onlangs kreeg ik bericht van “Memories” over het inderdaad herstelde contact tussen Bader uit Dammam en een persoon uit Geleen. Remember? Ze hebben elkaar inmiddels gesproken en dat is prachtig nieuws. Een reportage zit er (nog even) niet in, maar het is niet uitgesloten dat deze alsnog zal worden gemaakt. We wachten af.
• Tot slot: Weer om buiten te zwemmen.
o 34 graden en dat voelt ook zo
o 0% kans op regen
o Vrijwel windstil
o Vannacht daalt het kwik naar 23 graden