Deel 4: Werken voor SABIC in Riyadh / Saudi Arabië

Deel 4: 17 -23 januari

Karakteristiek deze week:“Scientific Management tijdens modern en authentiek Arabisch shoppen”

Afgelopen weekend stond in het teken van “shoppen”. Donderdag was het noodzakelijke shoppen in een moderne “westerse” omgeving en op de zondag was het vooral sfeer proeven in een authentieke Arabisch / Aziatische omgeving. Dat was een van mijn meest “exiting” middagen ooit.

Tijdens het “verplichte” shoppen, met Paul Phillips (HR collega) en Ed, in een gigantisch winkelcentrum, zien we veel dure juweliers en parfumerieën. Saudi’s houden zeer van geurtjes en van “bling bling”; op de horloges kun je soms nauwelijks zien hoe laat het is, maar het blinkt aan alle kanten. Ook opvallend veel zaken in dameskleding, terwijl het op straat “one size fits all” is, zien we hier dat de Saudische vrouw, vermoedelijk achter de voordeur, zeer modebewust is. We ontwaren zelfs een lingeriezaak, iets wat we tot nu toe hier niet hebben gezien, al is het luik daar driekwart naar beneden en dat heeft niets met “prayertime” te maken. Een “Carrefour” van een omvang welke ik in Frankrijk nog nooit heb gezien en, zoals op veel plaatsen in het Kingdom, voor alles “een mannetje”. Zo worden hier je boodschappen van de band gehaald; in plastic draagzaken gestopt en vooral netjes in je karretje gelegd! Hoeveel uren en dagen achter elkaar zouden deze mannen dit doen? Het bevordert in elk geval niet de activiteit van de Saudi’s. Je waant je in de tijden van het “Scientific Management” van Frederick W. Taylor. Ruim honderd jaar geleden geïntroduceerd, maar hier in een ogenschijnlijk supermoderne omgeving uiterst zichtbaar. We zullen het nog vaker tegenkomen.

Inmiddels voel ik me zodanig hersteld van mijn blessures dat ik enkele keren ben gaan fietsen in de gym. Zo’n twintig minuten met een snelheid van 80 tot 90 omwentelingen per minuut en een verbruik van ruim 100 calorieën. Niet veel, maar het is weer een begin en bij controle blijkt het gewicht op peil te zijn. Niet bewogen de afgelopen weken; alles gaat hier met lift en auto; en toch niet aangekomen. Daar hoef ik me dus voorlopig geen zorgen over te maken. Zou dat komen van de stress; (nog) minder alcohol of door het uitgekiende voedingspatroon? In de loop van de week voel ik toch enige reactie, maar de oorzaak kan ook het bezoek aan de buurt met het “Al Masmak Castle” en de “Grande Mosque” zijn geweest. Met Ed heb ik daar in “down town” Riyadh zo’n 5 uur rond gelopen.

De taxichauffeur dropt ons op een, naar zijn zeggen, “perfect place” in het “oude” Riyadh. Bij het uitstappen kijken we eens rond. “Deze omgeving herken ik niet”. De plattegrond is niet bruikbaar en waar vind je hier zo snel een andere? We besluiten op ons gevoel af te gaan en dat was een goede keus want het wordt een ongelofelijke ervaring. In “no time” staan we in een authentiek Arabische omgeving, waar we lange tijd de enige buitenlanders zijn. We komen spoedig op het centrale “chop chop”- plein (insiders kennen dit). Vlakbij ligt de “Grand Mosque”, een prachtig gebouw met veel marmer en een moderne binnenplaats. We mogen wel naar binnen kijken, maar helaas kunnen we niet over de drempel. Op de pleinen rond de moskee zie je op deze zonnige “zondagmiddag” veel moeders met kinderen en opvallend is dat de dames veelal op de grond zitten, wat voor ons een vreemd gezicht is. De vaders zijn niet aanwezig; zij zitten kennelijk in de moskee. Ook hier voetballen de jongens en tijdens het gebed in de moskee gaat de wedstrijd op het plein gewoon door. Ze zijn echter niet steeds gefocust op het spel en hebben opvallend veel oog voor twee “oude” westerlingen. Kennelijk zijn we toch een beetje een bezienswaardigheid in dit land van jonge mensen. Ook hier shirtjes van Barcelona; Real Madrid en Arsenal. Ik ontwaar geen shirt van een Nederlandse club, maar ook niet van een Arabische.

We komen in de buurt van de “Clock Tower” en slaan een levendige straat in. Veel super kleine winkeltjes (vaak niet meer dan enkele vierkante meters) en belanden in een echte mannenwereld; de handelaren verkopen allemaal “op –de-man” gerichte spullen. Schoenen; thobes (lang gewaad); guttra’s (hoofddoek)in alle soorten en maten; agals (zwarte ringen om guttra op zijn plaats te houden); holsters; wierook; telefoons; pick ups etc. Zoals er in de “Carrefour” voor alles een “mannetje” is, lijkt het ook wel alsof je er voor elk artikel een apart winkeltje is. En overal meer spul buiten dan in de “winkel”. Veel kleermakers die op de stoep voor hun nering geconcentreerd aan het werk zijn, in een geur van wierook (reukjes!). Je kunt er prachtige jassen kopen van kamelenhaar; schitterende thobes met goudkleurige afzet; je ziet schoenwinkels met allemaal precies dezelfde dozen; natuurlijk kun je er ook veel zeer goedkope “bling bling” krijgen.

Het lijkt een omgeving met enkel Saudische winkeliers; je kunt ongestoord rond lopen en word geen enkele keer aangesproken om iets te kopen. We veronderstellen dat de reden is dat er in deze omgeving nauwelijks een niet-Saudi komt en men niet gewend is om de spullen actief aan de “toerist” te brengen. Je komt er geen vrouw en geen westerling tegen. Het voelt soms een beetje vreemd en kijkt soms een over je schouders, maar volgens berichten is Riyadh een van de veiligste steden ter wereld, het verkeer buiten beschouwing gelaten.

Na te hebben rond gesnuffeld gaan we even een “terrasje pikken” om te reflecteren op onze eerste indrukken. We komen in een oud “hokje” terecht en de “ober”, die je in vrijwel al deze zaakjes tegenkomt, vraagt wat we willen drinken. Een “apart mannetje” vóór en een “apart mannetje” achter de “bar”. Twee koffie worden speciaal voor ons gezet; maar we hebben weinig zicht op het proces omdat dit zich achter het glas afspeelt. De prijs is 2 SAR (halve Euro) voor mierzoete koffie, welke we niet helemaal kunnen uitdrinken, want de “zaak” gaat sluiten in verband met “prayertime”. Soms word je niet meer toegelaten in een winkel omdat het gebed aanstaande is en de andere keer word je om dezelfde reden eruit “gekieperd”. Gaat de religie hier boven de business? We vragen ons af hoe de kapper en de tandarts met deze zaken omgaan. Stoppen zij tijdens de behandelingen?

Op naar de volgende souk waar een heel andere sfeer heerst. Hier worden de zaken “geruled” door de Pakistani en Indiërs en tijdens de prayertime gaat de business gewoon door. Wellicht omdat vrijwel alle winkeltjes hier dames- en kinderkleding verkopen. De ene kledingwinkel na de andere; de ene abayashop (lang gewaad voor dames) na de andere en het wemelt natuurlijk van de gesluierde dames. In de shops allemaal mannen die de abaya’s “aan-de-dame” proberen te brengen. Toch vreemd! Daarnaast ook veel shops met, kort gerokte, “bling bling” jurken. Helemaal bestikt met gouden of zilveren figuren. Een verkoper biedt ons aan om in zijn abaya-winkel te kijken; we aarzelen want de winkel ziet er nogal obscuur uit; we zien bovendien dat enkele dames aan het passen zijn en vragen of ons bezoek dan wel op z’n plaats is. “No problem Sir”, met dat mooie Pakistaanse accent. Gaat de business nu boven de waarden of verschillen deze hier? De verkoper probeert ons te verleiden en laat ons zijn mooiste abaya’s zien; prachtige stof; voor zover wij dat kunnen beoordelen; prachtig bestikt en voor 160 SAR (ongeveer € 45,=) niet te duur; maat 56. Volgens mijn geheugen is dat enkele maatjes te groot; Carla vindt bovendien een abaya wel genoeg en ik moet de verkoper teleurstellen. Toch krijgen we een vriendelijk “Thank you Sir” bij het verlaten van de winkel.

Via een mooi winkelcentrum, waar om onduidelijke redenen een mannetje steeds maar weer de vloer veegt, komen we in een Indische buurt terecht. Dat is niet echt fris. De chaos gaat ons voorstellingsvermogen te boven. Riyadh is een goed onderhouden stad en, behalve een enkel zandkorreltje, tref je op de straat nauwelijks troep aan. Hier is het met een beetje overdrijving andersom. “We zien nog wat van de straat”, maar verder een grote zooi. Op een kruispunt is het een gekrioel van mensen die allemaal in een taxi willen. Ment haalt levensgevaarlijke capriolen uit om plaatsje in een de taxi te veroveren, want daar lijkt het op en niet zelden blijft de deur van een taxibusje gewoon open staan. Bovendien is het een enorme kakafonie van claxons dat je niet meer weet waar het om gaat. Hier geldt dat je goed op je eigen veiligheid moet letten. De afstand tussen de buurt bij de “Clock Tower” en deze Indiase buurt is hooguit een kilometer; verbazingwekkend hoe werelden verschillen.

Ter afsluiting drinken we nog een Arabische koffie en onze buren in de coffeeshop, twee jonge Saudi’s, willen graag met twee westerse mannen op de foto. Ze bekijken vol interesse de camera. “Pay attention” zegt Ed, maar hij zou toch beter moeten weten! Ik krijg het idee dat ze zo’n ding nog niet vaak hebben gezien; totdat ze een ipad uit de binnenzak halen. Of we ook even een foto van hen willen maken. Tuurlijk.
Onze Indische driver voldoet niet aan het stereotype; is keurig op tijd en staat op het afgesproken plekje te wachten. Het is zo’n 40 minuten rijden naar de compound en dus knopen we maar weer een gesprekje aan. Hij vertelt dat je in dit land met 21 jaar mag autorijden en tegelijk vertelt hij dat je met 60 je rijbewijs moet inleveren. “Because then you are old”. “What is that?” “Do you know our age? “ Kennelijk schrikt hij van onze reactie; trekt zijn woorden een beetje terug en zegt dat hij dit heeft “horen- zeggen”. In een samenleving waar 50% van de bevolking jonger is dan 30 jaar, kan ik me de gedachte bij die 60-gers wel voorstellen, maar om ze dan niet meer te laten auto rijden? Kijken hoe dat straks gaat , als ik mjin iqama heb en een Arabisch “rijbewijs” ga afhalen.

Inmiddels ben ik zo’n week of drie aan het werk en ben ook de eerste “Limburgers” tegengekomen die hier voor “business” zijn. Zo heb ik inmiddels Thomas Meyer; Dieter Bilda; Stefan de Boer en Marco van der Sanden ontmoet. Bianca de Cock heeft haar komst aangekondigd en ik verheug me op de hagelslag. Het is verrassend als op zo’n afstand plotseling bekenden voor je neus staan. Ze praten me bij over “SABIC in Limburg” en samen met het nieuws op “Connexions” blijf ik op de hoogte van het reilen en zeilen. De tijden zijn lastig en tijdens het HR-overleg op zaterdagmiddag geef ik steeds een korte update over Europa. Voor alle SABIC collega’s: “veel sterkte”
Langzamerhand krijg ik op een paar zaken enig zicht. Ja, ik zeg het voorzichtig, want de weg vinden in HR-land is een beetje te vergelijken met “down town” Riyadh. Veel kleine winkeltjes; af en toe een doolhof; vriendelijke mannen; vaak op je gevoel afgaan en ook voor de koffie is er een “apart mannetje”, maar we noemen hem “Tea-boy”.